Restaureren is het beschadigde- of ontbrekende deel van een lijst herstellen of vervangen.

Traditionele, ambachtelijke restauratie van schilderij- en spiegellijsten is inmiddels een bijna uitgestorven ambacht. Het eeuwenoude vakmanschap met gebruik van materialen en grondstoffen van voorheen vereist een gedegen opleiding, ervaring, vakkennis en kleurgevoel.

Het is overigens niet alleen die vakkennis, maar ook het feilloos aanvoelen tot waar een restauratie gaan kan om de authenticiteit van de lijst te behouden. Het spelen met patine, pigmentkennis en het hebben van een overzichtsbeeld.

Patineren van het gerestaureerde gedeelte, bijvoorbeeld na vergulding,  is het in kleur brengen van de oude natuurlijk ontstane kleur van de behouden gedeelten en het vernieuwde stuk. Voordeel daarbij is dat er alleen gewerkt wordt zoals dat vroeger ook gedaan werd. Met ieder ander modern uitgevonden medium is dat vrijwel onmogelijk.

Het  te restaureren lijstwerk kan bestaan uit missende delen en/of ornamenten, losse delen, verdroogde stukken, kaal gepoetste stukken of het vernieuwen van delen die door vocht zijn aangetast. Vaak zal een eerdere restauratie of toevoegsel eerst verwijderd moeten worden alvorens te kunnen beginnen. Doet men dat niet dan zullen juist de nieuwe restauraties in negatieve zin na herstel gaan overheersen.

Ook krijgt men te maken met bijvoorbeeld nicotine- of roetaanslag, kromgetrokken houtwerk en houtworm.

Techniek

Bij toepassing van de oude techniek worden o.a. patine, vloeibare- en kneedbare pâte, politoer, bindmiddelen en bronsbewerking zelf aangemaakt, waarna er met restaureren begonnen kan worden.

De pâte of masse, vrijwel het aller belangrijkste wat er nodig is om te kunnen restaureren, is een taai mengsel van krijt, zijdepapier, beenderlijm en water. Daar worden mallen (negatieven) en afdrukken(positieven) mee gemaakt. Vroeger werden de positieven afgedrukt  in mallen, die waren gemaakt van gips, gelatine of gestolde zwavel. (Zwavelmallen werden in het begin van deze eeuw verboden). Wat zo fantastisch is is dat het alleen natuurlijke grondstoffen bevat waardoor elasticiteit het mogelijk maakt er mee te werken.

Patineren:  is het kunstmatig aanbrengen van een bepaalde oxydehuid of bronskleuring ter verbetering van het uiterlijk (oud maken, in kleur brengen).

Ik werk af en toe met behulp van anorganische pigmenten om een restauratie zo authentiek mogelijk te krijgen. Anorganische pigmenten zijn verweringsproducten van bepaalde gesteenten. De z.g. aardpigmenten. Mineralen en aardpigmenten zijn vaak direct als kleurstof te gebruiken. Ze worden vermalen en vermengd met een bindmiddel.

Pigment:  komt van het Latijnse woord “pigmentum” wat letterlijk verf betekent. Hoewel pigment een stof is die een kleur reflecteert en een specifieke kleur heeft is het pas verf als het wordt vermengd met een bindmiddel (ei, water of olie. Pigmenten hechten zich gewoonlijk moeilijk aan het object.

Activiteiten

Tot de hoofdwerkzaamheden van het atelier behoren het maken van mallen, afdrukken, het modelleren van z.g. : “neuten” hoekstukjes en het op- en aanvullen van het verstek. Dit alles met het taaie mengsel “pâte”. Er wordt gewerkt met 21-23 en 24 krt blad- en witgoud.

3 soorten vergulding komen in aanmerking om verschillende effecten aan te kunnen aanbrengen van levendigheid.

1. Lijm vergulding: Mat resultaat

2. Olie vergulding: Glans vergulding welke niet kan worden gepolijst

3. Poliment vergulding: Hoogglans welke kan wordt bereikt na bewerking met een agaatsteen.

Levendigheid wordt mede verkregen door het aanbrengen van een boluslaag. Bolus is kleiaarde (gebonden in lijm noemt men het poliment) en is rood, zwart of bruin van kleur. Afhankelijk van het te restaureren object wordt ook vaak besloten met bladkoper of zilver (slagmetaal) te werken of met bronspoeder.

Met bladkoper kunnen prachtige resultaten bereikt worden. Er kan door de restaurateur mee “gespeeld”  worden om goede resultaten te bereiken in combinatie met andere ontwikkelde technieken, mede omdat het zoveel minder kostbaar is dan de aanschaf van goud.